Informacje praktyczne
Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu
Żarnowiec 133, 38-460 Jedlicze
info@muzeumzarnowiec.pl
+48 13 435 20 13
+48 13 438 08 35
www.muzeumzarnowiec.pl
Wskazówki dotyczące dojazdu
Z Krosna drogą krajową nr 28 Jasło – Krosno, w miejscowości Potok skręcić w kierunku Jedlicza. Do muzeum kursuje MKS (linia nr 11) na trasie: Krosno – Jedlicze − Krosno GPS: 49°41’35.1″N 21°39’59.5″E
Dostępność obiektu
Zwiedzanie wnętrz muzeum odbywa się tylko z przewodnikiem.
Zabytkowy park dostępny jest bezpłatnie:
- w sezonie letnim do zmierzchu
- w sezonie zimowym do godz. 16:00
Godziny otwarcia
sezon letni (maj–wrzesień)
- wtorek−piątek: 9.00−17.00
- sobota−niedziela: 10.00–17.00
sezon zimowy (październik–kwiecień)
- wtorek−piątek: 9.00–16.00
- sobota−niedziela: 10.00−16.00
- w poniedziałki muzeum nieczynne
- Ostatni zwiedzający wchodzą na godzinę przed zamknięciem muzeum
Cena zwiedzania
- Bilet normalny: 11 zł
Bilet ulgowy: 8 zł
Bilet dla grup szkolnych z lekcją muzealną: 10 zł - Bilet rodzinny: 9 zł (rodzice i min. dwoje dzieci)
W cenie biletów uwzględniona jest opłata za przewodnika oraz zwiedzanie wszystkich ekspozycji stałych i czasowych muzeum
Opis
Największą wartością ogrodu przy dworku Marii Konopnickiej jest ponaddwustuletni drzewostan skupiony przy promenadzie na skarpie, w alejach, wokół dworu i lamusa, składający się z gatunków liściastych pochodzenia krajowego. W okresie powojennym powierzchnię założenia powiększono, dokonując licznych nasadzeń głównie obcego pochodzenia.
Dworek Marii Konopnickiej w Żarnowcu mieści dziś jedyne na Podkarpaciu muzeum biograficzne. Niewielka miejscowość koło Krosna w ostatnich latach życia poetki stanowiła bezpieczną i spokojną przystań oraz miejsce ucieczki przed gwarem życia towarzyskiego bohemy lwowskiej. Mimo że wieś ma długą historię – już od XIV wieku była własnością rycerską – często zmieniający się właściciele nie pozostawili po sobie trwałych śladów. Dopiero na przełomie XVIII i XIX wieku powstał tu skromny dworek otoczony ogrodem krajobrazowym wybudowany zapewne przez rodzinę Rogoyskich herbu Brochwicz tuż po nabyciu majątku. W dworze w 1815 r. przyszedł na świat Jędrzej Rogoyski, ziemianin, autor „Pamiętników moich”, niepospolitego w swoim gatunku dzieła dającego świadectwo przeobrażeń, jakie dokonały się w XIX-wiecznym społeczeństwie polskim zaboru austriackiego. Po rodzinie Rogoyskich dwór przeszedł w posiadanie Mierów i Biechońskich. Kiedy w 1902 r. obchodzono jubileusz 25-lecia pracy pisarskiej Marii Konopnickiej, zrodził się pomysł ofiarowania jej daru od narodu – domostwa wraz ze skrawkiem ojczystej ziemi. Poszukiwania odpowiedniej siedziby utrudniał zakaz osiedlania się Konopnickiej na terenie zaboru rosyjskiego i list gończy wystawiony za nią w zaborze pruskim. Spośród zaproponowanych jej 36 dworków pisarka wybrała Żarnowiec położony w malowniczym krajobrazie Dołów Jasielsko-Sanockich, z szeroką perspektywą doliny rzeki Jasiołki. Uroczystość przekazania daru 8 września 1903 r. poprzedził remont dworu i pielęgnacja zaniedbanego nieco ogrodu. W latach 1903–1910 Konopnicka spędzała w Żarnowcu miesiące wiosenne i letnie. Odwiedzali ją tu: Henryk Sienkiewicz, Stanisław Wyspiański, Włodzimierz Tetmajer i Lucjan Rydel. Po jej śmierci w 1910 r. siedzibę odziedziczyły córki Laura Pytlińska i Zofia Mickiewiczowa, które kultywowały pamięć matki i strzegły pamiątek po niej. U schyłku życia, w 1956 r., Zofia Mickiewiczowa postanowiła przekazać narodowi polskiemu wszystkie pamiątki po Marii Konopnickiej wraz z dworem i ogrodem. Już rok później powołano w Żarnowcu muzeum biograficzne pisarki. W 1960 r., po przeprowadzeniu remontu i konserwacji budynku oraz przywróceniu wystroju wnętrz z pierwszej dekady XX wieku, wnętrza dworu Marii Konopnickiej zostały udostępnione do zwiedzania.
Dworek – skromna, typowa siedziba szlachecka – wznosi się na skraju skarpy od północy opadającej stromo ku korytu rzeki Jasiołki. Od południa poprzedza go podjazd z owalnym gazonem i drogą paradną prowadzącą od bramy głównej. Niski, parterowy budynek ma kształt wydłużonego prostokąta, z dobudowanym od zachodu poprzecznym piętrowym skrzydłem. Wejście do dworu prowadzi przez oszklony ganek w elewacji frontowej. W elewacji północnej prawie całą szerokość budynku zajmuje weranda i taras ze schodami prowadzącymi do ogrodu. Na parterze dworu znajdują się pokoje reprezentacyjne i prywatne Konopnickiej z jej gabinetem oraz pomieszczenia kuchenne. Pokoje na piętrze bocznego skrzydła zajmowała przyjaciółka pisarki, malarka Maria Dulębianka, która miała tam także swoją pracownię.
Kompozycja przestrzenna ogrodu krajobrazowego powstała wraz z budową dworu na przełomie XVIII i XIX wieku. Centrum założenia jest gazon przed dworem, przy którym zbiegają się główne aleje i drogi dojazdowe. Reprezentacyjny wjazd prowadzi aleją lipowo-grabową. Prostopadle do niej biegnie równie stara aleja kasztanowa. Od północy granicą ogrodu była krawędź skarpy, na której stoi dwór. Najstarszy, ponaddwustuletni drzewostan skupiony jest przy promenadzie na skarpie, we wspomnianych alejach oraz wokół dworu i lamusa – budynku gospodarczego wzniesionego współcześnie na fundamentach dawnego spichlerza. Najstarsze drzewa uznane za pomniki przyrody należą do gatunków liściastych pochodzenia krajowego. Należą do nich dęby szypułkowe, graby pospolite, topole białe, wiązy polne, jesion wyniosły, klon polny i lipa drobnolistna. Począwszy od roku 1884 aż do końca okresu międzywojennego dokonano nowych nasadzeń drzew, zachowując pierwotny układ przestrzenny ogrodu.
W drugiej połowie XX wieku, w związku z działalnością muzeum, ogród powiększono o dolny taras z niewielkim stawem leżący nad brzegiem Jasiołki i o teren dawnego sadu, na którym utworzono nowy wielki gazon. Wokół niego wysadzono liczne gatunki drzew parkowych, przeważnie obcego pochodzenia. Z nowych nasadzeń pochodzą: tulipanowiec amerykański, miłorząb dwuklapowy, platan klonolistny, korkowiec amurski, cisy pospolite w formie piramidalnej, kłokoczka południowa i dereń jadalny. Zmieniono w tym czasie układ dróg wewnętrznych, pozostawiając tylko aleje lipowo-grabową i kasztanową oraz promenadę na skarpie. Wytyczono nowe ścieżki spacerowe, a dawny wjazd gospodarczy przejął funkcję głównej drogi dojazdowej do dworu. Kompozycję ogrodu wzbogacają elementy wprowadzone współcześnie, a związane z obchodami ważnych rocznic poetki i pisarki. Należą do nich: popiersie Marii Konopnickiej, głaz suwalski, kopiec i medalion.
CIEKAWOSTKI
- W parku utworzono ścieżkę przyrodniczą, która składa się z 40 stanowisk i przebiega przez całą powierzchnię ogrodu. Na trasie znajdują się także elementy upamiętniające rocznice wydarzeń związanych z życiem Marii Konopnickiej.
- W Żarnowcu w 1908 roku powstała – zaliczana do najważniejszych utworów Marii Konopnickiej – Rota, która dla wielu Polaków jest drugim hymnem narodowym.
- W latach 1985–1991 wybudowano, na bazie dawnego spichlerza, budynek „Lamusa”, w którym mieszczą się ekspozycje, bogata w zbiory biblioteka, działy merytoryczne, magazyny zbiorów.
- Do najcenniejszych zbiorów muzeum należą rękopisy utworów Marii Konopnickiej oraz listy poetki i innych pisarzy polskich, m.in.: Elizy Orzeszkowej, Józefa Ignacego Kraszewskiego, Stanisława Przybyszewskiego, Stefana i Oktawii Żeromskich.
- Muzeum posiada największy w Polsce zbiór obrazów Marii Dulębianki, znakomitej malarki przełomu XIX i XX w., mieszkającej w latach 1903-1910 w dworku wraz z autorką Roty.
- W Żarnowcu znajduje się jedna z największych w Polsce kolekcja stylowych kałamarzy i przyborów do pisania z XIX i początku XX w.
- Utwory Marii Konopnickiej przetłumaczono na ponad 40 języków świata.
- EKSPOZYCJE STAŁEDWOREK:− Kolekcja darów jubileuszowych („Spiżarnia, „Pokój Ciemny”, „Dawny Gabinet”) ofiarowanych Marii Konopnickiej z okazji jubileuszu 25-lecia pracy pisarskiej.− Ekspozycja pomieszczeń mieszkalnych z czasów pobytu poetki („Gabinet”, „Sień”, „Jadalnia”, „Pokój Kredensowy” i „Kuchnia”) urządzonych zgodnie z duchem epoki.
− „Pokój”, „Pracownia” i „Łazienka” malarki Marii Dulębianki (przyjaciółki Konopnickiej) udostępniane poza ciągłą frekwencją.
LAMUS (dawny spichlerz):
Maria Konopnicka – poetka, podróżniczka, Europejka – ekspozycja biograficzno-literacka poświęcona życiu i wielokierunkowej twórczości Marii Konopnickiej.
Galeria zdjęć
Audiobook