Informacje praktyczne
Zespół Dworsko-Parkowy w Korzeniowie
Korzeniów 77, 39-203 Nagoszyn
tel. +48 14 680 71 21
gmina@zyrakow.pl
www.zyrakow.pl
Wskazówki dotyczące dojazdu
Z Rzeszowa dojazd autostradą A4, zjazd z autostrady za Dębicą na Żyraków, następnie 12 km na północ w kierunku na Przecław. Obiekt położony jest w niewielkiej odległości od kościoła parafialnego i remizy OSP w Korzeniowie.
GPS 50°09′ 03.5″N, 21°27′ 17.1″E
Dostępność obiektu
Budynek dworku niedostępny dla zwiedzających, do parku wstęp nieograniczony.
Godziny otwarcia
Bez ograniczeń
Cena zwiedzania
Bezpłatnie
Opis
Najważniejszymi atutami tego niezwykłej urody naturalistycznego ogrodu krajobrazowego jest rozległy parter wodny zajmujący znaczną część założenia oraz liczny wiekowy starodrzew rosnący w zwartych skupiskach. Otoczenie ogrodowe jest tu znakomitym tłem dla eleganckiego i wyrafinowanego w swej prostocie klasycystycznego dworu.
Położony w dolinie rzeki Wisłoki Korzeniów znajduje się w odległości zaledwie 5 km od innego zespołu rezydencjonalno-ogrodowego – zamku Reyów w Przecławiu. Zespół dworsko-parkowy jest bez wątpienia największą atrakcją turystyczną miejscowości, której początki sięgają średniowiecza. Wieś należąca do klucza dóbr Wiewiórka przez wieki zmieniała dziedziców, a były wśród nich wielkie rody historyczne: Tarnowscy, Ostrogscy, Pasławscy, Lubomirscy i Sanguszkowie. Jednym z pierwszych właścicieli Korzeniowa był Jan, w prostej linii wnuk Zawiszy Czarnego z rodu Sulimów.
Rozłożysty, parterowy dwór z poddaszem w części centralnej pochodzi z końca XVII wieku. Przebudowany na początku XIX wieku w stylu klasycyzmu, być może ponownie przebudowany lub remontowany około roku 1880 przez ówczesnego dziedzica, Kazimierza Wilczyńskiego. W pierwszej ćwierci XX wieku kolejną przebudowę wykonano dla Jana Kantego Steczkowskiego, ministra skarbu w rządzie Jana Kucharzewskiego i w pierwszym rządzie Wincentego Witosa oraz premiera rządu powołanego przez Radę Regencyjną. Zapewne na podstawie jego testamentu dwór w Korzeniowie stał się własnością Uniwersytetu Jagiellońskiego, a następnie, drogą sprzedaży, w 1934 r. trafił w ręce kolejnych właścicieli. Budowla o zwartej bryle na rzucie wydłużonego prostokąta przykryta jest wysokim czterospadowym dachem łamanym polskim z rozmieszczonymi symetrycznie dwiema facjatami. Na osi elewacji frontowej wznosi się wysoki portyk czterokolumnowy w wielkim porządku, obejmujący wysokością kondygnację parteru i poddasza. Na kolumnach spoczywa belkowanie i trójkątny tympanon z prześwitem w kształcie wycinka koła. Smukłe kolumny portyku nadają budowli lekkości i wdzięku, a jednocześnie sprawiają, że budynek wygląda niezwykle majestatycznie. W cieniu portyku mieści się wejście do dworu, a na wysokości poddasza balkon.
W okresie międzywojennym majątek często zmieniał właścicieli. Ostatnim, zmarłym w 1945 r., był przedsiębiorca naftowy Szerauc. Po jego śmierci dwór z przyległym ogrodem znacjonalizowano. Do końca pierwszej dekady obecnego stulecia mieścił się w nim zespół szkół publicznych. W trakcie użytkowania przez szkołę budynek dworu został przebudowany, tracąc historyczny układ wnętrz, bryła nie uległa jednak przekształceniu.
Budynek typowego klasycystycznego dworu polskiego otacza rozległy ogród krajobrazowy o charakterze naturalistycznym, założony w XVII wieku na gruncie istniejącego pierwotnego zadrzewienia. Na terenie ogrodu znajduje się rozległy parter wodny, który stanowi pięć stawów połączonych ze sobą kanałami, o łącznej powierzchni obejmującej czwartą część ogrodu. Niezwykłej urody dodaje założeniu wielki owalny staw położony od zachodu, na wprost elewacji frontowej dworu. Podjazd przed budynkiem, ze względu na sąsiedztwo stawu, pozbawiony jest tradycyjnego gazonu. Za elewacją ogrodową, na terenie łagodnie obniżającym się ku dolinie Wisłoki, ciągną się zwarte skupiska drzew. W starodrzewie ogrodu, który w okresie powojennym poniósł znaczące straty, dominują potężne lipy oraz dęby w liczbie przekraczającej sto drzew. W składzie gatunkowym ogrodu przeważają gatunki krajowe drzew liściastych i iglastych: dęby, lipy, klony, kasztanowce, topole i wierzby oraz świerki i modrzewie. Mimo wielu lat zaniedbania, obecnie pieczołowicie odnowiony dwór prezentuje się niezwykle wdzięcznie i elegancko. Od zachodu budynek ma znakomitą ekspozycję widokową na tle zwartych koron wysokich drzew stanowiących dla niego kurtynę.
Ciekawoski
W Korzeniowskim parku znajduje się zabytkowa figura Matki Bożej. Z jej postawieniem związana jest legenda. Jedna z jej wersji głosi, że po tym, jak w jednym ze stawów utopiło się dziecko, nocami w okolicy zaczęło straszyć. Aby odpędzić złe moce, poświęcono stawy i nad brzegiem jednego z nich postawiono figurkę. Z kolei inna wersja mówi, że figurę Matki Bożej ufundował jeden z dziedziców dworu w podziękowaniu za ocalenie syna z topieli.
